Zmarł ostatni przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow

We wtorek 30 sierpnia w wieku 91 lat zmarł ostatni przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow - poinformowała agencja Reutera, powołująca się na media rosyjskie, cytujące oświadczenie centralnego szpitala klinicznego w Moskwie. Na początku lipca informowano, że Gorbaczow trafił do szpitala.

"Michaił Siergiejewicz Gorbaczow zmarł dziś wieczorem po ciężkiej i przewlekłej chorobie" - cytuje Reuters opublikowane przez agencję Interfax oświadczenie Centralnego Szpitala Klinicznego Rosji w Moskwie.

Według rosyjskich mediów Gorbaczow zostanie pochowany na moskiewskim cmentarzu Nowodziewiczy obok swojej żony Raisy, która zmarła w 1999 r.

Gorbaczow od lipca przebywał w szpitalu, według rosyjskich mediów cierpiał na cukrzycę i miał problemy z nerkami.

Kim był Michaił Gorbaczow?

W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych system rządów w Związku Sowieckim pogrążył się w marazmie, którego symbolem byli schorowani sekretarze generalni KPZS. W ciągu trzech lat zmarło trzech przywódców ZSRS – Breżniew, Andropow i Czernienko. 11 marca 1985 r., w ciągu kilku godzin od opublikowania informacji o spodziewanej od dawna śmierci Konstantyna Czernienki, I sekretarzem KC KPZS został Michaił Gorbaczow.

Od swoich poprzedników odróżniał go wiek. W momencie objęcia władzy miał 54 lata, podczas gdy średnia w Biurze Politycznym KC KPZS przekraczała 67 lat.  Gorbaczow zainicjował reformy znane jako „pieriestrojka"  oraz politykę „głasnosti" (jawności). Za jego rządów Związek Radziecki jako struktura państwowa został wygaszony, powstało wiele niepodległych państw.

W 2015 roku, przy okazji trzydziestej rocznicy pieriestrojki, niezależne Centrum Lewady zapytało Rosjan o jej ocenę. 55 procent uznało, że pieriestrojka przyniosła więcej szkody niż pożytku. Dwukrotnie mniej – 24 procent – uważało, że przyniosła więcej korzyści. Następstwem reform stał się bowiem - w ocenie wielu ówczesnych obywateli ZSRS - nie tylko rozwój demokracji, lecz i utrata „porządku" w państwie, z krwawymi konfliktami narodowościowymi włącznie.

Współcześnie wielu rodaków Gorbaczowa wspomina jego epokę przez pryzmat tego, czym się ona zakończyła: rozpadu Związku Sowieckiego. Choć porozumienia białowieskie podpisał nie Gorbaczow, a Borys Jelcyn, Rosjanie oceniają, iż to jego działania do tego doprowadziły. Znacznie bardziej doceniany był na Zachodzie i uznawany za jednego z autorów procesu zakończenia zimnej wojny i likwidacji żelaznej kurtyny.

W 1996 roku Gorbaczow próbował powrócić do polityki, startując w wyborach prezydenckich, ale uzyskał tylko 0,5 procent poparcia.

W ostatnich dwóch dekadach twórca pieriestrojki często krytykował Zachód, zwłaszcza USA, zarzucając im tryumfalizm i dążenie do dominacji na świecie. Negatywnie oceniał rozszerzenie NATO i plany budowy tarczy antyrakietowej w Europie Środkowej. Krytykował sankcje zachodnie wobec Moskwy i opowiedział się za aneksją Krymu do Rosji. Jednocześnie wielokrotnie krytykował brak demokracji w swej ojczyźnie, ale w ostatnich latach coraz bardziej jednoznacznie popierał reżim Władimira Putina.

W 2017 r. Gorbaczow w rozmowie z RIA Nowosti powiedział, że „Putin zasłużył sobie na poparcie ludzi". W trzydziestą rocznicę rozpadu Związku Sowieckiego powtarzał, że było to wydarzenie tragiczne dla losów jego narodów. „Świadomie czynił wszystko, by uratować ZSRS, ocalić socjalistyczny (czyli w jego pojęciu sowiecki) system. Nieświadomie sprzyjał ich klęsce. Konrad Wallenrod mimo woli, Siódmy Sekretarz stał się ostatnim" – napisał w 1992 r. Michał Heller w biografii „Siódmy sekretarz".

Michaił Gorbaczow w reklamie Pizza Hut

Warto przypomnieć, że w latach 90. ostatni przywódca Związku Radzieckiego wystąpił w reklamie sieci Pizza Hut, która zaczynała ówcześnie działać na rynku rosyjskim. Nawet z dzisiejszej perspektywy spot można uznać za nowatorski, nie zdarza się niemal bowiem, by politycy w ten sposób reklamowali komercyjne marki. Spot reklamowy pokazuje też, co myśleli o Gorbaczowie zwykli Rosjanie i jak się przy tym różnili.

W 60-sekundowej reklamie przygotowanej przez agencję BBDO w 1997 roku Michaił Gorbaczow przechadza się ulicami Moskwy z małym chłopcem, prawdopodobnie wnukiem. Wstępują coś zjeść właśnie do Pizza Hut, amerykańskiej sieci, która wtedy była dla Rosjan "powiewem Zachodu". Siedzącego z boku Gorbaczowa zauważa duża rodzina biesiadująca przy pizzy. "To Gorbaczow!" - krzyczy jeden z gości lokalu.

To wywołuje poruszenie reszty grupy, która natychmiast zaczyna ożywioną dyskusję o polityce między Rosjanami. "Przez niego mamy ekonomiczny zamęt!" - krzyczy starszy. " Dzięki niemu mamy szanse!" - riposuje młodszy. "Przez niego mamy polityczną niestabilność!" - grzmi starszy z Rosjan. "Dzięki niemu mamy wolność!" - odpowiada młodszy chłopak. Dalej słychać już przekrzykiwanie: - "- Nadzieja! - Polityczna niestabilność!". Sprzeczkę kwituje nagle włączająca się babcia. "Dzięki niemu mamy wiele rzeczy… jak Pizza Hut!". Wszyscy z uśmiechem przytakują.

Po agresji Rosji na Ukrainę wiele zachodnich marek wycofało się z rosyjskiego rynku. Wśród nich największe fastfoody, jak McDonald's. 

Z kolei zarządzane przez AmRest  lokale KFC i Pizza Hut nadal są otwarte w Rosji, mimo że zawieszenie ich działalności zapowiedziano w pierwszej połowie marca.