Zakres autonomii stron w postępowaniu arbitrażowym, praktyki w zakresie sposobu przeprowadzania dowodu z opinii biegłego czy zastosowanie środków dowodowych to główne problemy, z jakimi zmierzyli się znani eksperci podczas konferencji „Postępowanie arbitrażowe”. W konferencji uczestniczyli prawnicy, arbitrzy, pracownicy naukowi i studenci.
Organizatorem konferencji, która odbyła się 6 listopada br. był Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie i Katedra Prawa Gospodarczego i Handlowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Zaproszeni prelegenci reprezentowali zarówno prawnicze środowiska akademickie jak i zawodowe, co pozwoliło na dogłębną i wszechstronną analizę najważniejszych zagadnień dotyczących postępowania przed sądem polubownym.
Konferencja podzielona była na trzy główne panele. Tematyka pierwszego, którego moderatorem był radca prawny Józef Palinka, dotyczyła organizacji postępowania arbitrażowego. Prelegentami byli: prof. dr hab. Krystyna Szczepanowska-Kozłowska, prof. dr hab. Andrzej Szumański, prof. UWr. dr hab. Łukasz Błaszczak, oraz dr Marcin Dziurda.
Zdaniem prof. dr hab. Krystyny Szczepanowskiej-Kozłowskiej zróżnicowanie poglądów dotyczących autonomii woli stron postępowania arbitrażowego jest po części efektem odmiennych poglądów dotyczących źródła praw i obowiązków arbitrów. Z kolei prof. zw. dr hab. Andrzej Szumański zwrócił uwagę, że Zespól Orzekający powinien kierować się w trakcie postępowania dowodowego zasadami, określanymi, jako Magna Carta postępowania arbitrażowego, a więc zasadą równego traktowania stron oraz umożliwienia stronom pełnego przedstawienia własnej sprawy w trakcie postępowania arbitrażowego. W swoim wystąpieniu prof.zw. dr hab. Łukasz Błaszczak i prof. dr hab. Elwira Marszałkowska-Krześ, podkreślali, że autonomia woli stron w sprawach cywilnych rozstrzyganych przed sądem polubownym rozciąga się na sferę regulacji postępowania arbitrażowego. Strony mają prawo same ustalić zasady postępowania przed sądem polubownym, co dotyczy zarówno wszczęcia postępowania, sposobu jego przeprowadzenia, a ponadto także reguł postępowania dowodowego. Według dr Marcina Dziurdy w regulaminach wiodących stałych sądów arbitrażowych (a także w regulaminie arbitrażowym UNCITRAL) widać w ostatnich latach tendencję do wprowadzania bardziej szczegółowych regulacji dotyczących udziału osób trzecich w postępowaniu arbitrażowym. Poddał on ocenie celowości ewentualnego wykorzystania w postępowaniu arbitrażowym instytucji znanych polskiemu Kodeksowi postępowania cywilnego, a w szczególności: interwencji ubocznej i przypozwania, interwencji głównej, przekształceń podmiotowych.
Drugi panel koncentrował się wokół zagadnień dotyczących postępowania dowodowego - świadków, biegłych, dowodów z dokumentów. Moderatorem dyskusji był prof. UŁ dr hab. Aleksander Kappes, a swoje wystąpienia przestawili: adwokat Bartosz Krużewski, adwokat Maciej Jamka, dr Rafał Morek oraz mecenas Maciej Łaszczuk.
Adwokat Bartosz Krużewski zwrócił uwagę, że w polskiej praktyce arbitrażowej widoczne są dwie metody przeprowadzania dowodu ze świadków. Pierwszy, tradycyjny, jest powieleniem praktyki przeprowadzania tego dowodu przed sądem powszechnym. Drugi, wywodzący się z arbitrażu międzynarodowego, dopuszcza dwuetapowe przesłuchiwanie świadków (zeznania pisemne, a następnie ustne) oraz pełne przesłuchania przez pełnomocnika strony przeciwnej. Adwokat Maciej Jamka w swoim wystąpieniu skupił się na dowodzie z opinii biegłego w postępowaniu arbitrażowym. Według niego biorąc pod uwagę, że rozstrzygnięciu sądów polubownych poddawane są często spory dotyczące skomplikowanych zagadnień technicznych (np. inżynieryjnych, technologicznych), postawić można tezę, że w postępowaniach arbitrażowych dowód ten odgrywa szczególną rolę. Zdaniem dr Rafała Morka wiele regulaminów arbitrażowych przewiduje możliwość przeprowadzenia postępowania dowodowego wyłącznie na podstawie dokumentów. Adwokat Maciej Łaszczuk skupił się na postępowaniu dowodowym w nowym Regulaminie Sądu Arbitrażowego przy KIG, który wejdzie w życie 1 stycznia 2015 r. Według niego postępowanie dowodowe, na podstawie Regulaminu, jest w pełni kontradyktoryjne. Strony są zobowiązane do wskazania dowodów, a zespół orzekający rozstrzyga, czy i które dowody, ze wskazanych przez strony, zostaną przeprowadzone.
W trzeciej części konferencji eksperci analizowali relacje pomiędzy sądem arbitrażowym, a sądami państwowymi. Prezentacje na ten temat wygłosili prof. dr hab. Karol Weitz, radca prawny Paweł Lewandowski, radca prawny Monika Hartung oraz prof. dr hab. Wojciech Popiołek. Panel moderowany był przez prof. dr hab. Józef Frąckowiak.
Według Pawła Lewandowskiego, sprzeczność wyroku sądu polubownego z klauzulą porządku publicznego jest w praktyce najczęściej powoływaną podstawą w skargach o uchylenie wyroków sądów polubownych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego istnieje pewien rozdźwięk, co do tego czy naruszenie przepisów ogólnych cywilnego prawa procesowego może stanowić podstawę do uchylenia wyroku sądu polubownego. Zdaniem Moniki Hartung, radcy prawnego należy przeanalizować rolę i czynności sądów powszechnych podejmowanych w związku
z postępowaniem arbitrażowym w czasie trwania postępowania arbitrażowego i po jego zakończeniu. Prof. dr hab. Wojciech Popiołek zwrócił między innymi uwagę na związanie sądu polubownego wyrokiem innego sądu (zarówno krajowego jak i zagranicznego). Według niego o związaniu sądu polubownego, w taki czy inny sposób, innym wyrokiem, można mówić dopiero wtedy, gdy ten drugi wyrok - sądu państwowego lub sądu polubownego - stanie się skuteczny.
Partnerem konferencji „Postępowanie arbitrażowe” była kancelaria Domański Zakrzewski Palinka.
