Europejska biblioteka cyfrowa: zbiory podwojone, ale brak rozwiązańw zakresie praw autorskich

W opublikowanym komunikacie Komisja Europejskaogłosiła zamiar zwiększenia do 2010 r. objętości katalogu Europeanydo 10 mln zdigitalizowanych dzieł. Komisja zainicjowała równieżpubliczną debatę poświęconą przyszłym wyzwaniom stojącym przeddigitalizacją książek w Europie - debatę nad potencjałempartnerstwa między sektorem publicznym i prywatnym orazkoniecznością reformy zbyt zróżnicowanych europejskich regulacji zzakresu prawa autorskiego.

"Digitalizacja książek to iście herkulesowe zadanie, daje onajednak również dostęp do zasobów kulturowych milionom obywateli wEuropie i na całym świecie. Dlatego też cieszą mnie podejmowaneprzez państwa członkowskie i ich instytucje kultury starania narzecz powiększenia zasobów europejskiej biblioteki cyfrowej" ,stwierdziła Viviane Reding, unijna komisarz ds.społeczeństwa informacyjnego i mediów. "Niepokoi mniejednak fakt, iż jedynie 5% wszystkich zdigitalizowanych książek wUE jest dostępnych w Europeanie. Nie da się też ukryć, że niemalpołowa dostępnych tam w wersji cyfrowej dzieł pochodzi z jednegotylko kraju, podczas gdy pozostałe państwa członkowskie ciąglepozostają poniżej swoich możliwości. Moim zdaniem pokazuje toprzede wszystkim, że państwa członkowskie muszą przestać zazdrościćsukcesów innym kontynentom i powinny w końcu zabrać się zarealizację stojących przed nimi zadań. Jest również jasne, że samaEuropeana nie wystarczy, by zapewnić Europie miejsce na mapiecyfrowego świata. Musimy usprawnić naszą współpracę celemdostosowania europejskich ram regulacyjnych w zakresie prawaautorskiego do epoki cyfrowej."

Europeana umożliwia użytkownikom internetu dostęp do 4,6mln zdigitalizowanych dzieł - jeszcze 9 miesięcy temu byłoich tylko 2 mln. Nowe pozycje w katalogu obejmują m.in. kolekcję 70inkunabułów (książek drukowanych przy użyciu najstarszych technikdrukarskich) z Biblioteki Katalonii, wydanie "Luzytan" -portugalskiego poematu narodowego autorstwa Luísa de Camo?s - z1572 r., a także materiały filmowe z 1913 r. o berlińskiejFriedrichstrasse udostępnione przez Association des CinémathequesEuropéennes (stowarzyszenie europejskich filmotek).

Znaczny postęp w powiększaniu zbiorów Europeanyuwidacznia jednak również wyzwania i problemy związane z procesemdigitalizacji. Na dzień dzisiejszy Europeana obejmujegłównie zdigitalizowane książki, które należą do domeny publicznejw związku z wygaśnięciem praw autorskich (które następuje nawet po70 latach od śmierci autora dzieła).

Ze względów prawnych Europeana nie obejmuje obecnie ani książek,których nakład został już wyczerpany (stanowiących około 90%pozycji w europejskich bibliotekach narodowych), ani dzieł"osieroconych", które znajdują się wprawdzie nadal pod ochroną prawautorskich, ale niemożliwe jest zidentyfikowanie lub zlokalizowaniewłaścicieli tych praw (a dzieła te stanowią 10-20% zbiorów objętychprawami autorskimi).

Europeana uwidacznia również, że licencjonowanie materiałówchronionych prawami autorskimi nadal odbywa się w Europie napodstawie bardzo zróżnicowanych ram prawnych. Pewna francuskaagencja musiała nawet w tym roku wycofać fotografie z Europeany,gdyż miała jedynie prawa do rozpowszechniania ich na terytoriumFrancji.

Aby zbliżyć się do rozwiązania tego rodzaju problemówKomisja uruchomiła w piątek publiczne konsultacje w sprawieprzyszłości Europeany i digitalizacji książek, które potrwają do 15listopada 2009 r.